Những đứa trẻ ở thành thị được học tiếng Anh từ khi 3-4 tuổi, được xem phim, đọc truyện nước ngoài, hâm mộ những ngôi sao ca nhạc nổi tiếng của thế giới, thích các ngày lễ Halloween, Giáng sinh hơn cả Tết Trung thu hay Tết Nguyên đán… Đó là những nguy cơ bị “Tây hóa” trẻ em ngay trên đất Việt!
Bé Hồng Anh – học sinh lớp 2 trường tiểu học Hồng Hà – Hoàn Kiếm – HN được mẹ cho đi sắm quần áo ông già Noel từ trước lễ Giáng sinh một tuần. Hỏi Noel hôm nào, bé sẽ làm gì trong tối Giáng sinh, tặng quà cho ai, ghi lời chúc cho mẹ thế nào, bé đều trả lời vanh vách, tuy nhiên khi hỏi về Tết sắp đến, bé có biết nên làm gì trong dịp Tết không, Hồng Anh “ngậm hột thị” luôn.
Những trường hợp như Hồng Anh không phải là hiếm ở Hà Nội và các thành phố lớn như Đà Nẵng, thành phố Hồ Chí Minh. Cùng với sự phát triển kinh tế, văn hóa các quốc gia khác cũng xâm nhập vào Việt Nam và ngày càng trở nên phổ biến.
Chuyện mấy nhóc học sinh thích được mẹ thưởng cho đi ăn KFC, Pizza, uống Pepsi cuối tuần hơn là đi bảo tàng, công viên không còn xa lạ ở nhiều gia đình có điều kiện. Các em cũng học theo lối sống, phong cách của các cô cậu học trò hiện đại ở Anh, Mỹ, Pháp, thích mặc quần ống rộng, nhảy Hiphop, hiểu tường tận về Graffiti nhưng khi hỏi đến tò he, rối nước thì nhiều khi lắc đầu và cho là lần đầu tiên được nghe đến.
Chưa bao giờ phố Hàng Mã, Hà Nội đẹp lung linh như những ngày cận Noel, trẻ em sung sướng được bố mẹ dắt đi chọn váy, áo, mũ ông già Noel và ríu rít đòi ô tô nọ, siêu nhân kia. Nhưng, khi Tết đến, thử hỏi có mấy bé biết, mồng 1 sẽ đến nhà ai trước tiên, những món ăn nào thường được nấu trong ngày Tết?
Trẻ em chỉ như một tờ giấy trắng. Mọi hành vi, cử chỉ của các em chỉ được hình thành và duy trì khi có sự tác động, ảnh hưởng của người lớn. Nhà nhà, người người nô nức vui Halloween, Noel hơn cả Tết trung thu. Và ngày Tết cổ truyền, vì làm cả năm quá bận rộn, mệt mỏi, nhiều gia đình chọn giải pháp đăng kí đi du lịch nước ngoài, ngủ bù trong năm và gọi đồ ăn nhanh về nhà cho đỡ mất thời gian nấu nướng, dọn dẹp. Vậy thì ai là người dạy trẻ em phong tục của Việt Nam?
Tôi có biết một ông chủ của một doanh nghiệp lớn. Gia đình anh thừa sức cho con theo học một trường Quốc tế với học phí cả ngàn đô một tháng. Nhưng anh vẫn cho con học trường đúng tuyến, tức là một trường Tiểu học gần nhà, như bao trẻ em khác vì sợ con không được học lịch sử Việt Nam, địa lý Việt Nam, phong tục nước mình, chẳng mấy chốc mà mất gốc.
Dạy văn hóa cho trẻ em, đâu cần phải đao to búa lớn, sách vở, tài liệu nọ kia. Nếp sống, thói quen của người lớn chính là một tấm gương lớn, để trẻ em nhận ra giá trị cốt lõi của phong tục, nét đẹp trong nếp sống người Việt.