Cứ mười bà bầu đau bụng thì đến chín người vội vàng đi tìm bác sĩ sản (hay đến cơ sở khám sản khoa), bởi các bà đều lo sợ khi bụng có cảm giác đau. Khổ nỗi, nằm trong lãnh địa của cái bụng thì có nhiều cơ quan chứ đâu chỉ mỗi tổ ấm của cháu bé!
Đau bụng không chỉ là dấu hiệu liên quan đến tình trạng thai, mà còn là dấu hiệu của nhiều vấn đề từ đau dạ dày, tăng làm việc của đường ruột, tiêu chảy, táo bón… đến bệnh lý gan, ruột… thậm chí là các cơ của vùng thành bụng. Cứ nghĩ đau bụng chưa chắc liên quan đến thai sẽ giúp các bà bầu đỡ lo lắng, các ông bố cũng đỡ lúng túng khi làm tài xế chở vợ đi khám.
Đau không do bầu
Vị trí đau: đích xác là chỗ nào trong vùng bụng hay là đau toàn bụng? Đau ở vùng quanh rốn thường liên quan đến đường tiêu hóa (thường là vùng ruột non), đau vùng bụng dưới bên phải là đặc trưng của viêm ruột thừa, đau vùng bụng dưới bên trái thường liên quan đến chuyện đi tiêu (thường gặp khi táo bón). Cũng có khi ban đầu đau ở một chỗ sau đó lan đi hướng khác hay lan ra toàn bụng; như một số trường hợp viêm ruột thừa xuất phát từ vùng hõm bụng dưới xương ức sau đó mới đau bên phải vùng bụng dưới, tới khi có nhiễm trùng toàn bụng thì sẽ đau hết vùng bụng.
Mức độ đau: đau thành từng cơn (có lúc đau, có lúc nghỉ, thời gian đau – nghỉ có thay đổi) hay âm ỉ liên tục, đau có di chuyển (lan đi đâu) hay không?
Thời điểm bắt đầu đau và diễn tiến của đau cho tới lúc gặp nhân viên y tế: tăng lên hay giảm đi (để biết diễn tiến của bệnh có tăng dần hay không)?
Các dấu hiệu đi kèm với đau như nôn, buồn nôn, sốt, tiêu chảy – táo bón… nói chung là các dấu hiệu xuất hiện cùng lúc hay rất gần với cơn đau? Một số trường hợp có những tư thế nằm hay ngồi làm giảm đau cũng gợi ý được lý do gây đau, như trẻ em bị giun chui ống mật thường nằm chổng mông để giảm đau.
Một số cảm giác đau rất đặc biệt có thể mô tả được như cảm giác đau như dao đâm (đau nhói), đau như chèn nặng vào, đau như bóp nghẹt, đau như xoắn vặn trong ruột hay mô tả theo những kinh nghiệm đã trải qua: đau giống như khi hành kinh, đau dạ dày, bị táo bón – tiêu chảy…
Đau ở vùng bụng do các tạng trong vùng bụng thường do sự căng trướng, phù nề hay tăng làm việc của các tạng; đau từ vùng thành bụng thường do nguyên nhân đụng giập (do chấn thương trực tiếp vào thành bụng gây sưng, phù nề, chảy máu) hay chèn ép. Các nguyên nhân cụ thể gây ra tình trạng này thì rất nhiều.
Đau do bầu cũng nhiều loại
Doạ sẩy thai là tình trạng xảy ra khi thai trong khoảng dưới 20 tuần, đau bụng thường kèm ra máu vùng kín, đau vùng bụng dưới, có thể kèm đau lưng, đau giống như khi hành kinh, đau thành cơn khi tử cung có cơn gò, đe doạ tống xuất các phần thai, nhau. Dọa sinh non khi thai từ 20 tuần trở đi, thường đau thành cơn, kèm cơn gò làm bụng căng cứng, cơn đau càng dồn dập và cường độ gia tăng là báo hiệu việc sinh non không tránh khỏi. Khi có kèm ra nước vùng kín tức là túi ối đã vỡ, còn ra máu vùng kín là những dấu hiệu nặng. Như vậy, đau bụng khi có thai, nếu có tình trạng ra nước ra máu vùng kín, đau giống hành kinh khi thai nhỏ, đau thành cơn và kèm bụng căng cứng hay có cơn gò bụng… thì nhiều khả năng liên quan đến thai kỳ.
Cũng trong khoảng ba tháng đầu, khi tử cung bắt đầu tăng dần kích thước, có thể gặp tình trạng căng cứng hay đau ngâm ngẩm vùng bụng dưới (thường được mô tả đau dọc, song song theo hai nếp bẹn). Nếu như không có tình trạng ra máu, siêu âm đã khẳng định thai trong tử cung, và không có tình trạng xuất huyết qua siêu âm, thì hoàn toàn có thể yên tâm. Thường tình trạng này còn kèm đi tiểu lắt nhắt, nhiều lần do tử cung to ra chèn ép lên vùng bàng quang (bọng đái) phía trước.
Với thai ngoài tử cung, thường đau sẽ xuất hiện từ rất sớm, đau một bên vùng bụng, âm ỉ kéo dài, không giảm mà tăng dần, đỉnh điểm là tình trạng đau nhói đến mệt lả người, có khi ngất xỉu. Đau của thai ngoài tử cung là do khối thai đóng ở vòi trứng gây căng giãn vòi trứng làm đau, khi vòi trứng bị vỡ thai phụ sẽ đau nhói, mệt xỉu. Kèm với đau bụng, còn có ra máu âm đạo dây dưa, kéo dài. Ngày nay, với tiến bộ của siêu âm, hoàn toàn có thể phát hiện được thai ngoài tử cung từ rất sớm để điều trị bảo tồn hiệu quả.
Kết lại, bà bầu đau bụng là điều rất thường gặp. Nên bình tĩnh phân định đau có liên quan đến thai hay không để biết đích xác có cần gặp bác sĩ, bác sĩ chuyên khoa nào. Nếu cứ chăm chăm tìm ngay bác sĩ sản trong cái năm rồng yêu thích này thì khổ cả cho bác sĩ (vì quá tải) lẫn cho bà bầu vì chờ đợi lâu, cũng như ông chồng “tài xế” không biết đi đâu cho nhanh!
