Ở người, bộ não là trung tâm điều khiển của hệ thần kinh trung ương, chịu trách nhiệm điều khiển hành vi. Bộ não được xem là cơ quan hùng mạnh nhất và cũng kỳ lạ nhất trong cơ thể người. Nó luôn luôn ẩn chứa những bí ẩn thú vị. Hãy cùng khám phá những bí ẩn đó qua bài viết dưới đây bạn nhé!
Bộ não nam và nữ có cấu trúc giống nhau
Tất cả mọi người đều nghĩ rằng cấu trúc bộ não của nam và nữ rất khác nhau. Nhưng thực tế không phải vậy, sự khác nhau của bộ não giữa nam và nữ chỉ là do các hormone tác động lên sự phát triển não của nam và nữ theo những cách không giống nhau mà thôi.
Tháng 1/ 2o1o, trên tạp chí Tâm lý học (Mỹ) đã nghiên cứu gần nửa triệu người ở trên 69 quốc gia và cũng đã ghi nhận không có khác biệt nào về khả năng toán học giữa hai giới.
Bộ não không bao giờ ngừng thay đổi
Trước đây, khoa học đã từng cho rằng một khi bạn trưởng thành, não của bạn sẽ không còn khả năng hình thành các kết nối thần kinh mới.
Nhưng một nghiên cứu vào năm 2007 đã cho thấy điều ngược lại, đó là nghiên cứu trên một bệnh nhân tai biến mạch máu não cho thấy não của cô đã thích ứng với tổn thương dây thần kinh hình ảnh bằng cách lấy thông tin tương tự từ những dây thần kinh khác. Một số nghiên cứu mới hơn chứng tỏ não bộ người trưởng thành vẫn có thể hình thành nhiều dây thần kinh mới.
Đối với người thường xuyên rèn luyện trí não với cường độ cao có thể làm thay đổi cả cấu trúc lẫn chức năng của não.
Não là một “câu lạc bộ quý tộc”
Bộ não của chúng ta có những tế bào lập thành một bức màng bảo vệ não, chỉ cho một vài tế bào có thể lọt vào“ căn phòng não bộ” được canh phòng rất cẩn mật.
Quy trình bảo vệ này khá phức tạp với một hệ thống các tế bào, mao mạch lớn nhỏ liên kết với nhau. Chỉ có những tế bào cung cấp protein đặc biệt mới lọt qua được bức bảo vệ để cung cấp chất dinh dưỡng cho não. Song cũng có một vài ngoại lệ rất đặc biệt khác có thể tiếp cận được với não.
Bức màng này bảo vệ não rất hiệu quả đối với những người bỉnh thường. Nhưng đồng thời cũng ngăn chặn các loại thuốc tác động đến não. Trong nỗ lực điều trị các khối u, bác sĩ có thể dùng thuốc để phá vỡ mối liên kết của bức màng chắn, nhưng hành động này có thể tác động xấu đến não.
Một nghiên cứu mới xuất bản năm 2009 trên tạp chí Nghiên Cứu Ung Thư cho thấy các “chiến binh” nano có thể đi xuyên qua bức màng chắn và dính chặt vào các khối u gây ung thư. Trong tương lai, sự kết hợp giữa công nghệ nano và hóa trị liệu có thể là một cách hiệu quả để tiêu diệt các khối u.
Tế bào não hầu hết là tế bào thần kinh?
Không phải vậy, vì khoa học đã chứng minh các tế bào thần kinh chỉ chiếm 10% tổng số tế bào não. 90% còn lại, vốn chiếm một nửa khối lượng não, gọi là “tế bào thần kinh giao” (tức “glia”, trong tiếng Latin nghĩa là “keo dán”).
Các nhà thần kinh học vốn nghĩ đơn giản “tế bào thần kinh giao” là một thứ keo dán kết dính các tế bào thần kinh với nhau, nhưng những nghiên cứu gần đây cho thấy các tế bào này có tầm quan trọng hơn nhiều. Một bài báo khoa học trên tạp chí Current Opinions đã chứng minh vai trò của những” tế bào thần kinh giao” này: là chúng sắp xếp lại những tín hiệu thần kinh mạnh quá mức, nhằm bảo vệ sự phát triển và điều chỉnh của các xinap (là phần đầu nối giữa các tế bào thần kinh).
Ta thông minh nhờ những nếp gấp não
Bề mặt vỏ não là một nơi phức tạp gồm rất nhiều nếp gấp, nếp gấp hằn mờ gọi là sulci, hằn sâu gọi là gyri. Những nếp gấp, uốn khúc cho phép bộ não tiết kiệm diện tích và do đó tăng cường khả năng xử lý cao hơn nhờ vào sự nhỏ gọn của hộp sọ. Vì vậy, đối với những người càng có nhiều nếp nhăn thì lại càng thông minh.
Năng lượng cung cấp cho não bộ là rất lớn
Bộ não chiếm khoảng 2% trọng lượng cơ thể nhưng não tiêu tốn khoảng 20% lượng oxy trong máu và 25% lượng đường glucose của toàn cơ thể. Ngoài ra, khả năng chịu đựng của tế bào não rất kém khi thiếu ô xy và các chất dinh dưỡng. Nếu thiếu ô xy, sau 5 phút, TB não sẽ tổn thương không hồi phục.
Não đang trở nên nhỏ dần
Theo nhà cổ nhân loại học John Hawks, những dữ liệu khảo cổ thu thập ở Trung Quốc, châu Âu, Nam Phi và Úc cho thấy bộ não ngày nay đã thu nhỏ lại 150cm3, chỉ còn cỡ 1.350cm3, tức nhỏ đi khoảng 10%.
Các nhà nghiên cứu không hiểu lý do tại sao não lại thu nhỏ kích thước. Có giả thuyết cho rằng điều đó khiến não hoạt động hiệu quả hơn. Một số người khác nghĩ hộp sọ trở nên nhỏ hơn là do thực phẩm của chúng ta ngày càng dễ nhai hơn, thế nên một bộ răng hàm lớn không còn cần thiết nữa.
Kích thước của não bộ không có mối liên quan đến trí thông minh. Vì vậy, ta không thể kết luận được rằng bộ não của người tiền sử thông minh hơn bộ não của chúng ta ngày nay được.
Não con người khá lớn
Não người lớn nặng khoảng 1,3-1,4kg. Một số nhà phẫu thuật thần kinh đã mô tả não giống như những ống kem đánh răng, thế nhưng theo bác sĩ Katrina Firlik, “thật ra não trông giống tàu hủ (đậu phụ) hơn”: khoảng 80% dung lượng hộp sọ là bộ não, phần còn lại là máu, dịch tủy, các đệm mô thần kinh… Nếu trộn lẫn tất cả, bạn sẽ có một dung dịch hỗn hợp khoảng 1,7 lít.
