Từ lâu, ích mẫu đã nổi tiếng là một loại thảo dược quý trong y học cổ truyền trị được nhiều bệnh của phụ nữ, có nhiều ở các tỉnh đồng bằng và trung du Bắc bộ. Bộ phận dùng làm thuốc là cành lá chưa có hoa, thu hái vào tháng 2 – 3 hoặc đã có ít nụ hoa vào tháng 4 – 5, phơi hoặc sấy khô. Ích mẫu có tên thuốc là sung úy (cành lá), sung úy tử (quả).
Theo Đông y, ích mẫu có vị đắng, hơi cay, tính bình, không độc, có tác dụng bổ máu, hoạt huyết, điều kinh, trục ứ huyết, chữa các bệnh của phụ nữ như rong huyết, rối loạn kinh nguyệt, khí hư bạch đới, nhất là đối với phụ nữ sau khi sinh đẻ. Dạng dùng phổ biến là cao lỏng, cao mềm, viên hoàn.
Cao ích mẫu: Ích mẫu 1kg, rửa sạch, thái ngắn, nấu sôi với nước trong 4 giờ (mức nước luôn ngập dược liệu), cạn cho thêm nước sôi gạn lấy nước thứ nhất. Thêm nước sôi, nấu tiếp trong 2 – 3 giờ được nước thứ hai. Trộn hai nước lại, cô nhỏ lửa thành cao mềm. Ngày uống 4 – 6g cao, ích mẫu thường được phối hợp với các vị thuốc khác trong những trường hợp sau:
- Chữa kinh sớm kỳ: Ích mẫu, quả dành dành 12g, sắc uống.
- Chữa kinh nguyệt xấu, huyết hư: Ích mẫu, bột hồi đầu 6g, sắc uống.
- Chữa bế kinh: Ích mẫu bột nghệ đen 12g, sắc uống.
- Chữa đau bụng kinh: Ích mẫu, cây mần tưới 10g, sắc uống.
- Chữa chậm kinh: Ích mẫu, ngải cứu và hương phụ, mỗi thứ 10g, sắc uống.
- Chữa rong kinh ra nhiều máu: Ích mẫu, lá nhọ nồi, lá huyết dụ và lá trắc bá, đều 12g, sao sém hoặc cao da trâu 10g và muội nồi 8g, sắc uống.
- Chữa bạch đới, khí hư: Ích mẫu 20g, cỏ roi ngựa 20g và bạc thau 20g, sắc uống.
Viên hoàn: Ích mẫu 80g, nghệ đen 60g, ngải cứu 40g, hương phụ 40g, hương nhu 30g. Tất cả sao, tán bột mịn, luyện với mật hoàn thành viên bằng hạt đỗ xanh. Mỗi ngày uống 60 viên, chia làm 3 lần. Tác dụng bổ huyết, điều kinh.
Tuy nhiên hãy ghi nhớ rằng Ích mẫu tuyệt đối không dùng cho phụ nữ mang thai để tránh những hậu quả khôn lường
Xem thêm: Tổng hợp các loại cây thuốc trị bệnh phụ khoa phụ nữ lên biết
