Nội tiết tố( hormone) là những chất tự nhiên được sản xuất trong cơ thể. Chúng giúp chuyển tiếp các tín hiệu giữa các tế bào với các cơ quan và ảnh hưởng đến nhiều chức năng cơ thể. Bài viết dưới đây tìm hiểu thêm về các hormone giới tính nữ, cách chúng dao động trong suốt cuộc đời của bạn và các dấu hiệu của sự mất cân bằng nội tiết tố.
Các loại nội tiết tố sinh dục nữ
Hai hormone giới tính nữ chính là estrogen và progesterone. Mặc dù testosterone được coi là nội tiết tố nam, nhưng phụ nữ cũng sản xuất và cần một lượng nhỏ hormone này.
Estrogen
Estrogen là nội tiết tố nữ chính, được sản xuất chủ yếu từ buồng trứng , một lượng nhỏ được sản xuất ở tuyến thượng thận và tế bào mỡ. Khi mang thai, nhau thai cũng tạo ra estrogen.
Estrogen đóng một vai trò lớn trong sự phát triển sinh sản và tình dục, bao gồm:
- tuổi dậy thì
- hành kinh
- thai kỳ
- mãn kinh
Estrogen cũng ảnh hưởng đến: não bộ, hệ tim mạch, tóc, hệ xương, da, đường tiết niệu, …
Nồng độ estrogen có thể được xác định bằng xét nghiệm máu. Mặc dù nó có thể thay đổi từ người này sang người khác, đây là những gì được coi là phạm vi bình thường tính bằng picogram trên mililit (pg/ ml):
- Nữ trưởng thành, tiền mãn kinh: 15-350 pg/ ml
- Nữ trưởng thành, mãn kinh: <10 pg/ ml
- Nam giới trưởng thành: 10-40 pg/ ml
Mức độ sẽ thay đổi rất nhiều trong suốt chu kỳ kinh nguyệt.
Tìm hiểu thêm: Thiếu hụt estrogen nguy hiểm như thế nào?
Progesterone
Buồng trứng sản xuất hormone sinh dục nữ progesterone sau khi rụng trứng . Khi mang thai, nhau thai cũng sản xuất một số.
Vai trò của progesterone là:
- chuẩn bị niêm mạc tử cung cho trứng được thụ tinh
- hỗ trợ mang thai
- ức chế sản xuất estrogen sau khi rụng trứng
Nồng độ progesterone có thể được xác định bằng xét nghiệm máu . Phạm vi bình thường được tính bằng nanogam trên mililit (ng/ml).
Testosterone
Một lượng nhỏ testosterone đến từ tuyến thượng thận và buồng trứng. Hormone này đóng vai trò trong một số chức năng của cơ thể, bao gồm:
- ham muốn tình dục
- điều hòa chu kỳ kinh nguyệt
- sức mạnh của xương và cơ bắp
Xét nghiệm máu có thể xác định mức độ testosterone của bạn. Các phạm vi bình thường đối với nữ là 15-70 nanogram mỗi decilít (ng /dl).
Vai trò của hormone của bạn thay đổi theo thời gian
Hormone giới tính nữ là không thể thiếu cho nhiều chức năng cơ thể. Nhưng nhu cầu nội tiết tố của bạn thay đổi rất nhiều khi bạn bước vào tuổi dậy thì.
Chúng cũng thay đổi đáng kể nếu bạn mang thai, sinh con hoặc cho con bú, thời kỳ mãn kinh. Những thay đổi này là tự nhiên và dự kiến.
Tuổi dậy thì
Mỗi người là khác nhau, nhưng hầu hết phụ nữ bước vào tuổi dậy thì trong độ tuổi từ 8- 13. Và tất cả xảy ra là do hormone.
Các hormone luteinizing (LH) và hormone kích thích nang (FSH) được sản xuất trong tuyến yên . Sản xuất tăng ở tuổi dậy thì, từ đó kích thích các hormone giới tính – đặc biệt là estrogen.
Sự gia tăng hormone giới tính nữ này dẫn đến:
- sự phát triển của ngực
- sự phát triển của lông mu và lông nách
- một sự tăng trưởng tổng thể
- tăng mỡ trong cơ thể, đặc biệt là ở hông và đùi
- sự trưởng thành của buồng trứng, tử cung và âm đạo
- bắt đầu chu kỳ kinh nguyệt
☛ Tìm hiểu thông tin: Cách bổ sung estrogen cho tuổi dậy thì
Hành kinh
Thời kỳ kinh nguyệt đầu tiên xảy ra khoảng hai đến ba năm sau khi ngực bắt đầu phát triển. Một lần nữa, nó khác với mọi người , nhưng hầu hết phụ nữ đều có khoảng thời gian đầu tiên trong độ tuổi từ 10 đến 16 .
Giai đoạn nang trứng
Hàng tháng, tử cung dày lên để chuẩn bị cho trứng được thụ tinh. Khi không có trứng được thụ tinh, nồng độ estrogen và progesterone sẽ ở mức thấp. Điều này nhắc nhở tử cung của bạn đổ lớp lót của nó. Ngày bạn bắt đầu chảy máu là ngày 1 của chu kỳ, hoặc giai đoạn nang trứng.
Tuyến yên bắt đầu sản xuất thêm một chút FSH. Điều này thúc đẩy sự phát triển của nang trứng trong buồng trứng của bạn. Trong mỗi nang trứng là một quả trứng. Khi nồng độ hormone giới tính giảm xuống, chỉ có một nang duy nhất, chiếm ưu thế sẽ tiếp tục phát triển.
Khi nang này sản xuất nhiều estrogen hơn, các nang khác bị phá vỡ. Nồng độ estrogen cao hơn kích thích tăng LH. Giai đoạn này kéo dài khoảng hai tuần.
Giai đoạn rụng trứng
Tiếp đến là giai đoạn rụng trứng. LH làm cho nang trứng vỡ và giải phóng trứng. Giai đoạn này kéo dài khoảng 16 đến 32 giờ. Sự thụ tinh chỉ có thể xảy ra trong khoảng 12 giờ sau khi trứng đã rời khỏi buồng trứng.
Giai đoạn Luteal
Giai đoạn hoàng thể bắt đầu sau khi rụng trứng. Các nang vỡ đóng lại và sản xuất progesterone tăng. Điều này giúp tử cung sẵn sàng nhận trứng được thụ tinh.
Nếu điều đó không xảy ra, estrogen và progesterone sẽ giảm trở lại và chu kỳ bắt đầu lại.
Toàn bộ chu kỳ kinh nguyệt kéo dài khoảng 25 đến 36 ngày. Chảy máu kéo dài từ 3 đến 7 ngày. Nhưng điều này cũng vậy, thay đổi khá nhiều. Chu kỳ của bạn có thể khá bất thường trong vài năm đầu. Nó cũng có thể thay đổi vào những thời điểm khác nhau trong cuộc sống của bạn hoặc khi bạn sử dụng biện pháp tránh thai nội tiết tố .
Ham muốn tình dục và tránh thai
Estrogen, progesterone và testosterone đều có vai trò trong ham muốn tình dục nữ – còn được gọi là libido – và chức năng tình dục. Do sự dao động của nội tiết tố, nữ giới thường ở đỉnh điểm của ham muốn tình dục ngay trước khi rụng trứng.
Nhìn chung, ít có biến động về ham muốn nếu bạn đang sử dụng các phương pháp kiểm soát sinh sản nội tiết tố, ảnh hưởng đến mức độ hormone. Ham muốn tình dục của bạn cũng có thể dao động ít hơn sau khi mãn kinh .
Trải qua phẫu thuật để loại bỏ tuyến thượng thận hoặc buồng trứng của bạn cắt giảm sản xuất testosterone, điều này có thể làm giảm ham muốn tình dục của bạn. (tìm đọc: thuốc tránh thai bổ sung estrogen tốt không?)
Thai kỳ
Trong giai đoạn hoàng thể trong chu kỳ của bạn, sự gia tăng progesterone chuẩn bị cho tử cung của bạn nhận được trứng được thụ tinh. Thành tử cung dày lên và chứa đầy chất dinh dưỡng và các chất lỏng khác để duy trì phôi.
Progesterone làm dày cổ tử cung để bảo vệ tử cung khỏi vi khuẩn và tinh trùng. Nồng độ estrogen cũng cao hơn, góp phần làm dày niêm mạc tử cung. Cả hai hormone đều giúp ống dẫn sữa trong vú giãn ra.
Ngay khi quá trình thụ thai diễn ra, bạn bắt đầu sản xuất hormone gonadotropin màng đệm ở người (hCG) . Đây là hormone xuất hiện trong nước tiểu của bạn và được sử dụng để thử thai. Nó cũng giúp tăng sản xuất estrogen và progesterone, ngăn ngừa kinh nguyệt và giúp duy trì thai kỳ.
Nhau thai ở người ( hPL) là một loại hoóc môn do nhau thai tạo ra. Ngoài việc cung cấp chất dinh dưỡng cho bé, nó giúp kích thích tuyến sữa cho con bú .
Mức độ của một hormone khác gọi là relaxin cũng tăng lên trong thai kỳ. Relaxin hỗ trợ trong việc cấy ghép và phát triển của nhau thai và giúp ngăn chặn các cơn co thắt xảy ra quá sớm. Khi chuyển dạ, hormone này giúp thư giãn dây chằng ở khung chậu.
Sau khi sinh con và cho con bú
Thiếu hụt estrogen sau sinh đây là một trong những triệu chứng rất hay thường gặp đối với nhiều chị em phụ nữ. Lý do của tình trạng này là do khi thai kỳ kết thúc, nồng độ hormone bắt đầu giảm ngay lập tức và dần đạt về mức trước khi mang thai.
Sự sụt giảm đột ngột đáng kể của estrogen và progesterone có thể là một yếu tố góp phần vào sự phát triển của trầm cảm sau sinh .
Việc cho con bú làm giảm nồng độ estrogen và có thể ngăn ngừa rụng trứng.
Tiền mãn kinh và mãn kinh
Trong thời kỳ tiền mãn kinh – giai đoạn dẫn đến mãn kinh – việc sản xuất hormone trong buồng trứng của bạn chậm lại. Nồng độ estrogen bắt đầu dao động trong khi mức progesterone bắt đầu giảm dần.
Khi nồng độ hormone của bạn giảm, âm đạo của bạn có thể trở nên ít bôi trơn hơn. Một số người bị giảm ham muốn và chu kỳ kinh nguyệt trở nên bất thường.
Khi bạn đã trải qua 12 tháng mà không có kinh nguyệt , bạn đã đến tuổi mãn kinh. Đến thời điểm này, cả estrogen và progesterone đều giữ ổn định ở mức thấp. Điều này thường xảy ra vào khoảng 50 tuổi. Nhưng giống như các giai đoạn khác của cuộc sống, có sự khác biệt lớn trong việc này.
Giảm nội tiết tố sau khi mãn kinh có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh như loãng xương ( loãng xương) và bệnh tim mạch .
☛ Xem đầy đủ thông tin: Tình trạng thiếu hụt nội tiết tố kỳ tiền mãn kinh
Mất cân bằng nội tiết tố nữ
Nội tiết tố của bạn sẽ tự nhiên dao động trong suốt cuộc đời của bạn. Điều này thường là do những thay đổi dự kiến, chẳng hạn như:
- tuổi dậy thì
- thai kỳ
- cho con bú
- tiền mãn kinh và mãn kinh
- sử dụng biện pháp tránh thai nội tiết tố hoặc liệu pháp hormone
Nhưng sự mất cân bằng nội tiết tố đôi khi có thể là dấu hiệu của một điều gì đó nghiêm trọng hơn, chẳng hạn như:
Hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS). Đây là rối loạn nội tiết phổ biến nhất ở phụ nữ trẻ. PCOS có thể gây ra chu kỳ kinh nguyệt không đều và cản trở khả năng sinh sản.
Dư thừa androgen. Đây là một sự sản xuất quá mức của nội tiết tố nam. Điều này có thể gây ra bất thường kinh nguyệt, vô sinh , mụn trứng cá và hói đầu kiểu nam .
Hirsutism. Hirsutism là sự gia tăng sự phát triển của tóc trên mặt, ngực, bụng và lưng. Nó gây ra bởi nội tiết tố nam quá mức và đôi khi có thể là triệu chứng của PCOS.
Tìm hiểu chi tiết hơn: Estrogen tăng cao khi nào? Cách làm giảm nội tiết tố nữ
Khi nào đi khám bác sĩ
Bạn phải luôn luôn gặp bác sĩ chăm sóc chính hoặc bác sĩ phụ khoa mỗi năm một lần để khám sức khỏe định kỳ. Bác sĩ của bạn có thể thảo luận về những thay đổi này và trả lời bất kỳ câu hỏi nào khác mà bạn có thể có.
Đừng đợi đến khi kiểm tra hàng năm nếu bạn gặp phải các triệu chứng bất thường. Gặp bác sĩ ngay khi bạn có thể nếu bạn gặp phải:
- ốm nghén hoặc các dấu hiệu mang thai khác
- giảm ham muốn tình dục
- khô âm đạo hoặc đau rát khi quan hệ
- bỏ qua thời gian hoặc chu kỳ ngày càng bất thường
- khó thụ thai
- đau vùng xương chậu
- rụng tóc hoặc mọc tóc trên mặt hoặc thân của bạn
- trầm cảm sau khi sinh con
- triệu chứng mãn kinh kéo dài cản trở cuộc sống của bạn
