Phù rau thai là một bệnh lý làm mô rau ứ nước, tăng thể tích, trọng lượng và làm mất các chức năng của bánh rau. Đây là một bệnh lý nguy hiểm ảnh hưởng đến cả mẹ và thai nhi. Vậy nguyên nhân là gì? Thai phụ cần làm gì khi bị phù rau thai? Biện pháp phòng tránh như thế nào?
1. Phù rau thai là gì?
Bánh rau được thành lập rất sớm, ngay giai đoạn phôi thai vừa đến làm tổ tại lớp niêm mạc của tử cung người mẹ. Lúc mới thành lập, bánh rau nhỏ và sau đó sẽ tăng kích thước theo sự phát triển lớn dần của thai nhi. Bề mặt rau thai mịn, sáng bóng, có màu đỏ, có đường kính 16 – 20cm, dày 2 – 4cm ở trung tâm, mỏng dần ở bờ. Khi thai đủ ngày tháng, bánh rau nặng khoảng 400 đến 600gram (chiếm 1/6 trọng lượng thai nhi).
Rau thai gắn vào tử cung, đảm bảo thai nhi được cung cấp đủ chất dinh dưỡng và ôxy; đồng thời, rau thai sản xuất ra đủ hormone giúp bào thai phát triển. Các chất dinh dưỡng và ôxy được truyền từ máu của mẹ vào tới bào thai qua rau thai. Rau thai còn liên kết với bào thai thông qua dây rốn. Rau thai cũng giống như một miếng lá chắn, giúp bảo vệ bào thai trước nhiều loại vi khuẩn. Tuy nhiên nó không đủ khả năng chống lại virut như virut cúm, virut gây bệnh Rubella vẫn có thể xâm nhập vào bào thai. Nếu mẹ hút thuốc hay uống rượu thì các chất từ rượu và thuốc có thể qua rau thai, truyền tới thai nhi.
Bánh rau dày trên 4 cm được chẩn đoán là phù bánh rau và khi bánh rau bị bệnh thì chức năng của rau thai sẽ không đảm bảo. Phù rau thai là một bệnh lý. Rau thai bị phù, độ dày có thể gấp đôi bình thường và sẽ dẫn đến những bất thường của thai hay nước ối.
Phù rau thai là một bệnh lý làm mô rau ứ nước, tăng thể tích, trọng lượng và làm mất các chức năng của bánh rau. Bệnh này thường kèm theo phù dây rốn và thai nhi cũng bị phù nề, tràn dịch đa màng, dị tật, dị dạng, bất thường như: bất thường về tim mạch, lồng ngực, đường tiêu hóa, hiện tượng truyền máu thai nhi ở song thai…
Phù rau thai được chẩn đoán dựa vào siêu âm cho những trường hợp lâm sàng nghi ngờ. Hình ảnh siêu âm cho thấy sự hiện diện của rất nhiều dịch ở ít nhất 2 vị trí trong cơ thể thai như: ổ bụng, lồng ngực, dưới da thai nhi… và thường kèm theo đa ối hay bánh bị dày lên do phù nề, ứ dịch.
2. Nguyên nhân phù rau thai
Bệnh này có nhiều nguyên nhân gây nên, như nhiễm trùng, nhiễm độc ở nửa đầu thai kỳ do vi khuẩn hay siêu vi, do bất thường nhiễm sắc thể thai nhi, bất đồng nhóm máu mẹ con, ngộ độc bào thai do mẹ uống rượu, bia, tiếp xúc hoá chất…
3. Ảnh hưởng của bệnh
Đây là một bệnh lý nguy hiểm ảnh hưởng đến cả mẹ và thai nhi.
* Đối với thai nhi
Khi bị phù rau thai thì rau thai không thể tiếp tục nuôi dưỡng thai. Trường hợp sinh ra, em bé thường không thể sống vì non tháng hoặc do tình trạng có nhiều bệnh lý kèm theo. Nếu không chấm dứt thai kỳ, thai nhi sẽ bị chết lưu trong bụng mẹ sau một thời gian phù rau thai vì bánh rau đã mất chức năng dinh dưỡng cho thai.
* Đối với người mẹ
Những thai phụ bị phù rau thai khi sinh con rất dễ bị băng huyết sau sinh vì tử cung quá to và phải chứa bánh rau cùng thai nhi bị phù nề.
4. Thai phụ cần làm gì khi bị phù rau thai?
Hiện tại chưa có cách điều trị bệnh phù rau thai. Đối với những trường hợp thai còn non tháng nếu không bỏ thai chủ động khi có bệnh, thai vẫn tiến triển nhưng sẽ tự mất sau một thời gian do rau không đảm nhiệm được chức năng dinh dưỡng cho thai.
Đối với trường hợp thai đã đủ tháng hoặc có thể sống được trong lồng kính khi phát hiện phù rau thai cần mổ cấp cứu kịp thời. Khi sinh, người mẹ dễ bị băng huyết sau sinh vì tử cung quá to và phải chứa bánh rau cùng thai nhi bị phù nề. Vì vậy, những trường hợp phù rau thai, các bà mẹ phải đến các cơ sở y tế có máu và phòng mổ để sinh nhằm dự phòng các biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra.
5. Biện pháp phòng tránh
* Đối với thai phụ đã có tiền sử mắc bệnh phù rau thai trước đó
Khi mang thai bị phù rau thai 1 lần thì không có nghĩa rằng, lần mang thai sau sẽ bị phù rau thai lần nữa. Tuy nhiên, chị em nên đến các cơ sở y tế để được chăm sóc trước mang thai nếu dự định sẽ sinh lần nữa. Ở đó, bạn sẽ được khám, làm xét nghiệm và được tư vấn dự phòng một số bệnh truyền nhiễm có thể gây phù rau thai, hoặc tiêm ngừa một số bệnh nhiễm siêu vi trước khi mang thai như rubella, cúm…
Khi mang thai, thai phụ nên đi khám thai ngay ở 3 tháng đầu thai kỳ để tham gia chương trình chẩn đoán tiền sản như đo độ mờ da gáy, thử double test lúc thai 11 – 13 tuần, siêu âm 4 chiều lúc thai 16 – 18 tuần và 21 – 24 tuần. Nếu cần thiết, các bác sĩ sẽ tư vấn để chọc hút nước ối xét nghiệm hoặc sinh thiết gai rau.
Nếu nguyên nhân do nhiễm trùng, hay vi trùng thực hiện phòng tránh tốt thì sẽ tránh được nguy cơ phù rau thai. Đối với trường hợp bất thường về nhiễm sắc thể cần được bác sĩ chuyên khoa khám, làm thêm một số xét nghiệm cần thiết và sẽ tư vấn có nên mang thai lại hay không.
* Đối với thai phụ chưa từng mắc bệnh
Để dự phòng phù rau thai khi mang thai, các bà mẹ nên tránh xa những chất độc hại như hoá chất, chì, tia X (như chụp tim phổi)… không được hút thuốc lá hay uống rượu bia. Điều quan trọng nữa là không được sử dụng thuốc men hay uống bất cứ loại thuốc nào khi chưa có sự tư vấn và chỉ định của các bác sĩ. Thường xuyên khám và theo dõi thai tại các cơ sở y tế.