Gần như 100% bà bầu đều mang theo sữa ngoài và bình bú khi đi đẻ vì e ngại chưa đủ sữa cho con ngay sau sinh. Do quan điểm: “có tí sữa dính đầu ti, sao đủ bé ăn” mà rất nhiều trẻ phải ăn sữa ngoài ngay sau sinh.
Trong khi đó, dù chỉ “tí sữa dính đầu ti” nhưng chất lượng sữa non lượng protein gấp 10 lần sữa trưởng thành và chứa rất nhiều kháng thể tốt cho em bé. Nhưng với tâm lý còn ít sữa con không đủ no nên rất nhiều trẻ sơ sinh đang bị thiệt thòi khi không được bú nguồn sữa quý giá này”, BS CK II Trần Thị Tuyết Lan, Trưởng khoa Sản 2, bệnh viện Phụ sản TƯ, cho biết.
Gượng đau cho con bú
Sáng 9/8, có mặt tại khoa sản 2 bệnh viện phụ sản TƯ, chúng tôi tiếp xúc với rất nhiều sản phụ vừa sinh xong và những trẻ sinh non trước đó.
Các y tá dẫn chúng tôi đến thăm một bé trai đẻ non ở tuần 28 do mẹ bị rau tiền đạo phải mổ cấp cứu. Khi mới sinh hồi cuối tháng 5, em bé này chỉ nặng 1,1kg. Gia đình chia sẻ, nuôi dưỡng em bé lúc đầu cực kỳ khó khăn, mẹ lại phải mổ nên sữa “về” muộn, nhiều lần gia đình đã định pha sữa công thức cho bé uống nhưng các bác sĩ đã khuyên rằng trẻ sinh non đường tiêu hóa của bé còn rất yếu, men tiêu hóa, nhu động ruột đều kém, uống sữa công thức rất dễ khó thở, chướng bụng, chỉ nên bú sữa mẹ.
Gia đình đã sử dụng máy hút sữa để lấy sữa từ bầu ngực mẹ cho bé uống. Lúc đầu cực kỳ khó khi hút mãi sữa chỉ ra vài giọt, đổ chưa đầy chiếc thìa 3ml. Nản lòng, sợ bé đói, các thành viên trong gia đình có lúc căng thẳng với nhau giữa hai xu hướng, nghe theo bác sĩ cố vắt sữa và cho bé uống sữa ngoài còn hơn để bé đói.
Rồi mẹ em bé cứ hút sữa từng tí, từng tí một đổ vào cái cốc con con, chỉ chừng 5ml sữa để bón cho bé. Dần dần, sữa đã về nhiều hơn, hút được 70ml/bên và sau một tháng sinh, bé đã lên được 1,2kg, nặng gấp đôi lúc đẻ. “Chỉ từ lượng sữa mẹ rất ít ban đầu, nhưng sau một tháng, cân nặng của bé đã vượt cân nặng khi sinh, điều này cho thấy nuôi dưỡng bằng sữa mẹ rất thành công. Tôi rất mong muốn các bà mẹ nhìn vào trường hợp này để có lòng tin mình đủ sữa, lượng sữa của mình đủ cho con bú để kiên trì với sữa mẹ”, BS Lan nói.
Cùng nằm trong khoa sản 2, sản phụ Trần Thị Hoài (Đông Ngạc, Từ liêm) sinh mổ đã được 3 ngày, cũng đang cố xoay người để cho con, em bé nặng 3,7 kg, bú. “Sau khi sinh xong khoảng một giờ bác sĩ đã cho người nhà đưa em bé xuống để mình cho con bú luôn. Thực ra, lúc đầu mình nghĩ mổ đẻ thì đau, sữa về muộn nên chắc không cho con bú ngay được nên cũng chuẩn bị sữa mang theo. Nhưng khi được bác sĩ tư vấn mình quyết định cho bé bú sớm, dù lúc đó, lấy tay bóp đầu ngực chỉ có tí sữa trong chảy ra dinh dính đầu vú. Xoay mãi tư thế để bớt đau, cố cho con bú. Con háu ăn ngậm vú rất chặt nhưng mình cảm giác chỉ có một tí sữa hơi trong nên khi con bú xong, mình rất buồn, định bụng nói người nhà pha sữa cho bé. Nhưng rồi được các bác sĩ ở đây động viên, mình lại cho con ngậm ti tiếp… Hai ngày đầu quả là vất vả vì vừa đau, vừa ít sữa, em bé khóc, đấu tranh tư tưởng sữa ngoài hay không… cuối cùng cũng qua. Đến hôm nay thì mình đã rất nhiều sữa, sau mỗi cữ bú, em bé đều rất thoải mái, ngủ ngon giấc”, chị Hoài chia sẻ.
Gần đó là sản phụ Tạ Thị Cúc (21 tuổi ở xã Chương Dương, Thường Tín, Hà Nội) sau mổ đẻ cũng đang cố nghiêng người để bà ngoại đưa miệng bé vào ti mẹ. “Dù chưa có sữa, nhưng em vẫn cho con ngậm ti mút để kích thích sữa về nhanh hơn”.
Tạo niềm tin cho sản phụ
BS Lan cho biết, khi sinh ra, em bé luôn có phản xạ đòi ăn. Nhiều gia đình, vì thấy bé đòi ăn mà mẹ chưa về giường sau đẻ, thậm chí về rồi nhưng lại cho rằng không có sữa nên pha sữa ngoài cho bé ăn. Khi thấy những trường hợp này, các bác sĩ, y tá đều khuyên không nên cho trẻ ăn sữa ngoài.
Theo BS Lan, nhận thức của bà mẹ về sữa mẹ ngày càng tốt hơn nhờ sự giúp đỡ của y tế. Vì sau đẻ xong, dù mẹ còn đau nhưng rất nhiều người vẫn gượng dậy, xoay người cho con bú. Tuy nhiên, cũng có một bộ phận các bà mẹ vẫn cho con ăn thêm sữa ngoài.
“Dù sữa non rất tốt, lượng protein gấp 10 lần sữa trưởng thành và chứa rất nhiều kháng thể tốt cho em bé nhưng nhiều mẹ vẫn băn khoăn bé bú được ít nên không phải ai cũng chấp nhận chỉ cho con bú sữa mẹ, mà những ngày đầu sau sinh này, một bộ phận các bà mẹ vẫn cho con ăn thêm sữa ngoài. Còn thường sau tuần đầu sau sinh, các mẹ đều cho con bú hoàn toàn”, BS Lan nhận định.
Ngoài tâm lý sợ không đủ sữa cho bé bú, các bà mẹ cũng bị áp lực với gia đình (bị gia đình nói không có sữa, phải cho con ăn thêm, chứ để con khóc khản cổ, đói lả…), thêm nữa là chưa chủ động do vừa sinh nên nên vẫn phải cho con ăn thêm sữa ngoài. Vì thế, ngoài tư vấn cho các sản phụ, các bác sĩ cũng phải tư vấn cho người nhà, để sản phụ có thể nhận được sự động viên từ chính những người thân trong gia đình, củng cố niềm tin mình đủ sữa cho con bú.
Để sản phụ đủ sữa cho con bú, cần uống nhiều sữa, nước ấm, ăn đủ dinh dưỡng và cho bé bú thường xuyên kể cả khi vú mềm, cảm giác như hết sữa. Vì bé có ngậm núm vú, mút vú mới kích thích sữa về nhanh. Ngoài ra có thể ăn thêm một số đồ ăn mà dân gian quan niệm nhiều sữa, vì đây cũng là một giải pháp tinh thần, sản phụ nghĩ ăn xôi nếp, ăn cháo chân giò… là nhiều sữa thì cũng góp phần thoải mái tinh thần, tin tưởng đủ sữa thì sữa sẽ về nhiều hơn.
Dù có rất nhiều cố gắng trong việc tuyên truyền nuôi con bằng sữa mẹ, nhưng hiện Việt Nam là quốc gia có tỷ lệ nuôi con bằng sữa mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu thấp nhất khu vực (chỉ chiếm khoảng gần 20%). Kết quả điều tra mới nhất năm 2010 cho thấy ở Việt Nam chỉ có 61% trẻ được bú mẹ trong vòng một giờ đầu sau sinh. Trong khi đó, Tổ chức Y tế thế giới khuyến cáo rằng, trẻ sơ sinh cần được cho bú sớm (trong vòng 1 giờ đầu sau khi sinh) và được nuôi con hoàn toàn bằng sữa mẹ trong 6 tháng đầu đời (không uống thêm nước hoặc bất cứ thứ gì khác), sau đó ăn bổ sung hợp lý nhưng vẫn duy trì cho bú mẹ đến 24 tháng tuổi.
