Với những nỗ lực chung của cả đất nước chúng ta trong 20 năm qua, tỷ lệ tử vong ở trẻ dưới 5 tuổi đã giảm đi rât nhiều. Tuy vậy, 2 bệnh thường gặp ở trẻ là tiêu chảy và viêm phổi vẫn là những nguyên hàng đầu lấy đi sinh mạng của các bé.
Theo báo cáo mới đây của Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF), tiêu chảy và viêm phổi là nguyên nhân gây ra gần 1/3 số ca tử vong ở trẻ dưới 5 tuổi trong khu vực châu Á – Thái Bình Dương (trong đó có Việt Nam), phần lớn rơi vào nhóm trẻ nghèo nhất.
Từ năm 2006 đến 2010, một phần ba trẻ dưới 5 tuổi trong khu vực nghi bị viêm phổi đã không được đưa tới các cơ sở y tế phù hợp. Gần một nửa số trẻ bị tiêu chảy không được uống thuốc bù nước và cho ăn tiếp tục, dấu hiệu cho thấy sự thất bại trong việc thực hiện một trong những can thiệp đúng đắn và đáng tin cậy, UNICEF nhận định.
Trong khi đó tại Việt Nam, uớc tính trong vòng hai tuần vừa qua có khoảng 7% trẻ mắc tiêu chảy và 3% trẻ bị viêm phổi hoặc có triệu chứng của viêm phổi. Tỷ lệ tử vong ở trẻ dưới 5 tuổi giảm đã đáng kể, từ 51 em trên 1.000 ca đẻ sống năm 1990 xuống còn 23 trên 1.000 trường hợp vào năm 2010. Tuy nhiên, nguyên nhân do viêm phổi vẫn chiếm 12% tổng số tử vong ở trẻ và tiêu chảy 10%.
Cũng theo báo cáo này, có khoảng cách lớn về sự sống còn giữa nhóm trẻ giàu nhất và nhóm trẻ nghèo nhất. Hầu hết các quốc gia trong khu vực có hệ thống y tế khá hoàn chỉnh, tuy nhiên so với trẻ nhà giàu, các em nhà nghèo ít có khả năng nhận được can thiệp đơn giản giúp cứu mạng sống trước bệnh tiêu chảy và viêm phổi.
“Hầu hết các quốc gia trong khu vực, trong đó có Việt Nam, không cho phép cán bộ y tế cộng đồng ở các vùng xa xôi hẻo lánh cung cấp kháng sinh cần thiết cho trẻ nghi bị viêm phổi. Trong khi đó thực tế đã có những chứng minh rõ ràng rằng biện pháp này giúp cứu sống trẻ”, bà Lotta Sylwander, đại diện của UNICEF tại Việt Nam nói.
Bên cạnh đó, theo UNICEF, một cách thức đơn giản và hiệu quả khác để bảo vệ trẻ khỏi bệnh tật là nuôi con hoàn toàn bằng sữa mẹ. Tuy nhiên, ở Việt Nam, cứ 5 trẻ thì có chưa tới một bé dưới 6 tháng tuổi được bú sữa mẹ hoàn toàn, như vậy có nghĩa là các em bị tước đi một biện pháp bảo vệ hết sức quan trọng.
Không được sống trong môi trường vệ sinh sạch sẽ cũng đẩy hàng triệu trẻ vào nguy cơ nhiễm các bệnh tiêu chảy. Tại nước ta, ước tính khoảng 6,5% người dân phải đi vệ sinh ngoài trời và gần một nửa dân ở nông thôn không được sử dụng nhà tiêu hợp vệ sinh để ngăn ngừa các bệnh liên quan tới phân như tiêu chảy.
“Các ca tử vong ở trẻ do viêm phổi, tiêu chảy có thể giảm đáng kể nếu giải quyết được các vấn đề này và tập trung các nỗ lực vào các cộng đồng nghèo nhất”, bà Lotta Sylwander nói.
Phòng ngừa và điều trị cả hai căn bệnh trên có nhiều điểm tương đồng, bao gồm các bước căn bản như khuyến khích nuôi con bằng sữa mẹ và rửa tay bằng xà phòng, tăng cường tiếp cận với vệ sinh môi trường, phát thuốc bù nước và điện giải cho trẻ bị tiêu chảy, điều trị kháng sinh cho bé viêm phổi do vi khuẩn.