Người ta thấy dù chỉ số IQ của trẻ em tăng, nhưng các khả năng về cảm xúc và giao tiếp xã hội cơ bản ở trẻ đã tụt giảm đáng kể trong ba thập kỷ qua. Nhiều người đặt câu hỏi: vì sao trẻ em được chăm sóc kỹ hơn, đầy đủ hơn nhưng lại sống thu mình, hay hờn dỗi, dễ nổi điên, không hài lòng với xung quanh và với chính mình, hay lo lắng căng thẳng, mất tập trung, dễ gây lộn? Đến một việc là bữa cơm gia đình thôi mà có quốc gia phải đưa ra khẩu hiệu: “Chúng ta đang trả giá cho việc không ngồi ăn cùng nhau”
Các bậc cha mẹ ngày nay đã rất cố gắng, dù họ đang phải lao nhọc với cuộc đời nhiều căng thẳng. Ở những gia đình làm ăn khấm khá, cả đô thị lẫn nông thôn, trẻ em được chăm sóc kỹ, chương trình giáo dục dày đặc bao vây. Thế mà hình như các cố gắng của người lớn có vẻ “không thấm vào đâu” theo các cuộc khảo sát, điều tra.
Cuộc điều tra quốc gia đầu tiên về thanh thiếu niên 14 – 25 tuổi ở 42 thành phố nước ta cho ra những số liệu về sự thiếu hiểu biết và không được trang bị kỹ năng sống, trong đó tới 60 – 71% đang hút thuốc, 1/3 số người trả lời không thích cuộc sống gia đình, buồn vì đời.
- Điều tra của UNICEF cho nhận xét là sự quan tâm lẫn nhau, giá trị căn bản nhất của gia đình Việt Nam bị bào mòn.
Trên thế giới có nhiều cuộc điều tra tỉ mỉ hơn. Ít nhất phân nửa cuộc hôn nhân ở Hoa Kỳ tan vỡ và có tới 18 triệu trẻ em sống trong gia đình thiếu cha hoặc mẹ. Người ta nói theo quan điểm của người lớn là ly hôn sẽ dễ chịu và không nhất thiết huỷ hoại trẻ em.
Họ thấy con vẫn được nuôi dưỡng tốt, đi học hành như ai, mà không thấy được phần rối loạn tình cảm lâu dài của nó. Người ta nói rằng: chính người lớn cũng rơi vào cô đơn, nên họ mới không có cách gì làm cho con trẻ bớt cô đơn. Người đô thị đang sống trong cộng đồng không có sự giao lưu với hàng xóm nên phát sinh căn bệnh “tán gẫu trên toàn cầu”. Cô đơn nên giải trí bằng các chuyện tầm phào. Có phải đó là lý do các tin tức lá cải tràn ngập, và các “tạp chí son phấn” in đẹp, cao cấp tăng?
Một con số: mỗi tuần có tới 190.000 người Úc mua New Woman, Woman’s Day và New Idea bán kèm nhạc tới 1 triệu bản/số. Có phải cuộc sống căng thẳng tới mức đàn bà phải vào spa, trung tâm mua sắm, vượt biên giới đi đánh bạc, đàn ông vào bàn nhậu… khiến Việt Nam luôn ở top đầu thế giới trong tiêu xài, uống bia, hút thuốc lá? Có phải vì căng thẳng và lối sống hiện đại mà người ở Vũ Hán (Trung Quốc) chi tiền ăn hàng gấp 900 lần kinh phí phóng tàu Thần Châu? Người lớn thì thế, còn trẻ em trở thành nạn nhân của chính những tiến bộ công nghệ và phát triển kinh tế.
Người ta thấy dù chỉ số IQ của trẻ em tăng, nhưng các khả năng về cảm xúc và giao tiếp xã hội cơ bản ở trẻ đã tụt giảm đáng kể trong ba thập kỷ qua. Nhiều người đặt câu hỏi: vì sao trẻ em được chăm sóc kỹ hơn, đầy đủ hơn nhưng lại sống thu mình, hay hờn dỗi, dễ nổi điên, không hài lòng với xung quanh và với chính mình, hay lo lắng căng thẳng, mất tập trung, dễ gây lộn? Đến một việc là bữa cơm gia đình thôi mà có quốc gia phải đưa ra khẩu hiệu: “Chúng ta đang trả giá cho việc không ngồi ăn cùng nhau”. Bữa cơm có thể ngăn chặn thái độ nguy hiểm của tuổi trẻ. Vì thế thầy Nhất Hạnh đi khắp Âu Mỹ để giảng về chủ đề “Nối lại truyền thống trong gia đình”.
- Người thời đại hay viện lý do không có thời gian. Bây giờ thử mời tất cả các bậc cha mẹ trả lời các câu hỏi thông thường, không biết bức tranh kết hợp sẽ ra sao: bạn có đọc sách cho con nghe không? Bạn có chơi bóng với con không? Có dạy nó cách dùng một dụng cụ nào không? Có rủ nó đi cùng bạn nhiều không? Có lắng nghe nó không? Bạn có thời gian nghe con tâm sự không hay là nó không bao giờ thích thổ lộ với bạn?…
Khi bạn dành thời gian cho ai đó, bạn đang tặng cho họ một khoảng đời bạn. Con cái có phải đáng được ưu tiên nhất?
Trẻ em cô đơn từ bé đấy. Nó được đặt xem tivi, đến nhà trẻ thì cũng chỉ có các hoạt động hướng ngoại với xung quanh, không có ai đi sâu vào suy nghĩ, cảm xúc bên trong của nó. Vì thế nó cô đơn ngay ở lớp học. Nó thích ở nhà hơn.
Không khó hiểu nếu trẻ em bây giờ thích chơi game, trò chuyện trực tuyến, vào mạng xã hội. Ở đó, chả thấy có đứa nào ít nói hay không thổ lộ những điều sâu kín. Comment là thứ nó bộc lộ, và ở đó thì rất hổ lốn. Nó học những thứ đó, thấy các lý lẽ chính thống sao mà phi thực tế đến vậy. Lời dạy bảo của nhiều bạc cha mẹ bị trẻ hoài nghi. Trên mạng hay hơn nhiều!
Tác giả Rich Warren nói: Cách yêu thương hay nhất là dành thời gian. Nếu muốn biết một người ưu tiên cho việc gì, chỉ cần nhìn vào cách họ sử dụng thời gian. Khi bạn dành thời gian cho ai đó, bạn đang tặng cho họ một khoảnh đời bạn. Con cái có phải đáng được ưu tiên nhất?
Mà thật ra, không phải là ta không có thời gian. Bạn vẫn đi chơi, cà phê, nhậu cùng bạn bè đó thôi? Để con trẻ bớt đơn độc, phải thắt chặt sợi dây liên kết giữa cha mẹ và con cái.
